Hotline: 0351 858 9999

Điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giảm để nâng cao chất lượng GD

Năm học 2011-2012, nội dung dạy học của các trường phổ thông sẽ được Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) điều chỉnh theo hướng tinh giảm. Nhiều nội dung kiến thức trong sách giáo khoa sẽ không dạy hoặc chuyển sang đọc thêm cho phù hợp với đối tượng học sinh.

Phóng viên báo Giáo dục & Thời đại (GD&TĐ) đã phỏng vấn ông Vũ Đình Chuẩn - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GDĐT) xung quanh các vấn đề điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giảm ở cấp trung học.

Điều chỉnh nội dung cho phù hợp với đối tượng và điều kiện dạy học

Phóng viên (PV): Thưa ông, sau những ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các cán bộ quản lý, giáo viên cho chương trình(CT), sách giáo khoa (SGK) cấp Trung học thì từ năm học 2011- 2012, Bộ GDĐT đã biên soạn và hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học ở các môn cấp Trung học. Xin ông cho biết mục tiêu của việc điều chỉnh này?

TS. Vũ Đình Chuẩn

Ông Vũ Đình Chuẩn: Việc điều chỉnh nội dung dạy học ở trường phổ thông theo hướng tinh giảm là để việc dạy và học phù hợp với chuẩn kiến thức kĩ năng, phù hợp với thời lượng dạy học và điều kiện thực tế các nhà trường.

PV: Vậy nguyên tắc của việc điều chỉnh nội dung dạy học là gì thưa ông?

Ông Vũ Đình Chuẩn: Việc điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giảm đã quán triệt các nguyên tắc sau đây:

(i) Đảm bảo mục tiêu giáo dục của CT, SGK theo qui định của Luật Giáo dục;

(ii). Đảm bảo không phá vỡ cấu trúc của CT, SGK; đảm bảo tính lôgic của các mạch kiến thức; tính hệ thống của môn học và sự nhất quán giữa các bộ môn;

(iii) Không thay đổi thời lượng dạy học đối với mỗi môn học trong một lớp và trong mỗi cấp học; không thay đổi SGK;

(iv). Thuận lợi cho việc tổ chức thực hiện tại các cơ sở giáo dục, cho việc giảng dạy của giáo viên (GV) và học tập của học sinh (HS).

PV: Được biết là Bộ GDĐT đã thực hiện một qui trình rà soát CT, SGK chặt chẽ để xây dựng Hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học. Vậy, ông có thể cho biết về qui trình đó?

Ông Vũ Đình Chuẩn: Để xây dựng một danh mục các nội dung cần điều chỉnh theo hướng tinh giảm, Bộ GDĐT đã triển khai thực hiện theo qui trình như sau:

1. Xây dựng Kế hoạch đánh giá định kì CT, SGK phổ thông năm 2011.

2. Tổ chức nhóm gồm chuyên viên phụ trách môn học của Bộ và Sở, đại diện tác giả CT, SGK, cán bộ nghiên cứu giáo dục, đại diện GV trực tiếp giảng dạy ở một số cơ sở giáo dục. Các nhóm này trên cơ sở kinh nghiệm xây dựng CT, SGK, chỉ đạo chuyên môn và dạy học trong những năm qua, tập hợp các kiến nghị về những nội dung cần giảm tải do GV và các cơ sở giáo dục trong cả nước gửi về; tiếp thu các ý kiến từ đợt đánh giá định kì CT, SGK tháng 5/2008 và đợt đọc rà soát SGK năm tháng 12/2009; tham khảo ý kiến các chuyên gia để đề xuất những nội dung cần điều chỉnh của môn học.

3. Bộ chỉ đạo các Sở GDĐT tổ chức lấy ý kiến góp ý của cán bộ quản lý, GV đang giảng dạy và công tác ở các trường đóng góp ý kiến, đề xuất nội dung cần điều chỉnh theo hướng tinh giảm.

4. Thành lập các tiểu ban điều chỉnh CT, SGK của mỗi môn học, cấp học (bao gồm các tổng chủ biên, một số chủ biên, tác giả CT, tác giả SGK, GV cốt cán, chuyên viên chỉ đạo của các cấp quản lí giáo dục). Các tiểu ban đã thực hiện:

- Họp tập trung để tổ chức đọc, rà soát nội dung dạy học từng môn học ở mỗi cấp học; tham khảo đề xuất những nội dung cần điều chỉnh của môn học (đã nói ở điểm 1), từ đó hoàn chỉnh dự thảo Báo cáo những nội dung cần điều chỉnh của môn học.

- Họp liên môn, liên cấp để đối chiếu giữa các môn học liên quan, giữa các cấp học để nội dung điều chỉnh không bị trùng lặp hoặc bỏ sót;

- Tiếp thu ý kiến từ các Sở GDĐT (đã nói ở điểm 2) để hoàn thiện dự thảo Báo cáo những nội dung cần điều chỉnh của môn học.

- Trên cơ sở Báo cáo những nội dung cần điều chỉnh của môn học, các tiểu ban đã xây dựng dự thảo Hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học cho từng môn học, từng cấp học theo hướng tinh giảm.

5. Các Dự thảo hướng dẫn của từng môn học được đưa lên website của Bộ GDĐT để xin ý kiến rộng rãi các cán bộ quản lý, chuyên viên chỉ đạo, GV ở các địa phương và cơ sở giáo dục phổ thông, các tổ chức và cá nhân quan tâm đến vấn đề này.

6. Trên cơ sở tiếp thu ý kiến đóng góp của các tổ chức, cá nhân, các cán bộ quản lý, chuyên viên chỉ đạo, GV ở các Sở, phòng GDĐT và cơ sở giáo dục phổ thông, Bộ GDĐT sẽ hoàn thiện và ban hành văn bản hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học cho từng môn học, từng cấp học theo hướng tinh giảm gửi về các địa phương, cơ sở để triển khai thực hiện.

Như vậy, việc rà soát CT, SGK và xây dựng Hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giảm được thực hiện vừa đảm bảo tính khoa học, vừa đảm bảo tính thực tiễn.

PV: Vậy các nội dung kiến thức nào cần điều chỉnh, tinh giảm cụ thể ở cấp THCS, THPT thưa ông?

Ông Vũ Đình Chuẩn: Các kiến thức được điều chỉnh, tinh giảm năm học 2011-2012 tập trung vào 5 nhóm nội dung chính:

(1) Nhóm thứ nhất là giảm tải những kiến thức được viết trong CT-SGK để dạy học ở nhiều môn khác nhau. Chẳng hạn như: Cùng một kiến thức đó được dạy ở cả môn sinh học, môn hoá học, công nghệ hay cùng một nội dung đó được dạy ở cả môn giáo dục công dân và cả hoạt động ngoài giờ lên lớp.

(2) Nhóm thứ hai là giảm tải là những nội dung trùng lặp dạy cả ở lớp dưới và lớp trên do chưa lường hết hạn chế của cách xây dưng CT, SGK theo nguyên tắc đồng tâm.

(3) Nhóm thứ ba là giảm tải những bài tập, câu hỏi yêu cầu vận dụng kiến thức quá sâu, không phù hợp trình độ nhận thức và tâm sinh lý lứa tuổi học sinh.

(4) Nhóm thứ tư là rà soát, điều chỉnh những kiến thức mang đặc điểm địa phương.

(5) Nhóm thứ năm là những bài học trước đây sắp xếp chưa hợp lý nay sẽ được sắp xếp lại.

Giờ thực hành môn vật lý của học sinh lớp 12A8 Trường
THPT Lương Thế Vinh, Q.1, TP.HCM -Ảnh: Như Hùng

PV: Theo ông, việc triển khai thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học ở các cấp quản lý và các cơ sở giáo dục phổ thông có thuận lợi và khó khăn gì?

Ông Vũ Đình Chuẩn: Về thuận lợi, chúng ta đã nhận được sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị Tổng kết năm học 2010 - 2011 và triển khai nhiệm vụ năm học 2011-2012 của Ngành tổ chức vào ngày 16/7/2011 tại Đồng Tháp. Bên cạnh đó, Ngành cũng nhận được sự đồng thuận, ủng hộ của các thành viên xây dựng CT, các tác giả SGK, các nhà khoa học, dư luận xã hội và đông đảo GV, HS và cha mẹ HS. Bộ GDĐT cũng đã tổ chức 3 đợt đánh giá CT, SGK (năm 2005, 2008 và 2009) nên thuận lợi cho việc phát hiện những vấn đề tồn tại của CT, SGK và chọn nội dung cần điều chỉnh theo hướng tinh giảm.

Còn về khó khăn, có thể trong năm đầu, do GV và HS mới làm quen với tài liệu hướng dẫn nên việc triển khai tổ chức thực hiện ở một số địa phương, cơ sở giáo dục sẽ có những khó khăn ban đầu. Khó khăn này có thể được khắc phục sau một thời gian thực hiện.

Giảm tải nhưng không phá vỡ kết cấu

PV: Vì sao năm nay Bộ GDĐT lại triển khai thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giảm một cách mạnh mẽ như vậy?

Ông Vũ Đình Chuẩn: Vấn đề quá tải trong dạy học lâu nay đã tồn tại, gây bức xúc nhiều trong ngành và trong xã hội. Việc quá tải trong dạy học có thể do nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như: Thời gian dạy học ít nhưng lượng kiến thức đòi hỏi phải trang bị cho các em rất lớn; CT, SGK chúng ta viết tương đương trình độ các nước tiến tiến thế giới nhưng trong khi điều kiện KTXH và điều kiện dạy học ở nước ta còn khó khăn, chưa đáp ứng. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học của chúng ta cũng chưa đầy đủ và đồng bộ; đội ngũ giáo viên tuy có nhiều chuyển biến tích cực nhưng cũng còn hạn chế, nhất là việc đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo hướng tích cực, hiệu quả... Bên cạnh đó, do SGK là tài liệu cụ thể hóa các yêu cầu của CT, GV sử dụng trực tiếp để dạy, HS sử dụng để học, nên có tâm lí khá phổ biến là những vấn đề được viết trong SGK thì mọi GV và HS cần phải được dạy và học hết, từ đó cũng tạo nên sự quá tải về nội dung dạy học.

Việc rà soát CT-SGK để nâng cao chất lượng dạy học đã được Bộ triển khai thực hiện từ nhiều năm nay. Tháng 5/2008, Bộ GDĐT đã tổ chức để GV, cán bộ quản lý giáo dục ở 64 tỉnh, thành phố và một số tổ chức xã hội (Hội Cựu Giáo chức Việt Nam, Hội Khuyến học Việt Nam, Liên hiệp các hội KHKT Việt Nam…) đánh giá một cách toàn diện CT, SGK ở tất cả các môn học và tất cả các lớp học. Năm 2009, Bộ GDĐT tiếp tục tổ chức hội nghị Đánh giá 3 năm thực hiện CT-SGK cấp THPT và Hội đồng bộ môn đã tổ chức đọc đánh giá SGK cấp THPT. Trên cơ sở việc rà soát CT-SGK, Bộ cũng đã chỉ đạo, triển khai một số giải pháp để điều chỉnh nội dung, nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục.

Đến năm học này, ngành ta đã chuẩn bị và tập hợp được nhiều ý kiến, trí tuệ, tâm huyết của toàn ngành, của xã hội nên có điều kiện thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giảm tải một cách mạnh mẽ hơn.

PV: Có thể có những ý kiến cho rằng: Việc giảm tải có thể làm phá vỡ tính chỉnh thể của CT, SGK hiện hành? Và Bộ đã hướng dẫn GV dạy học theo chuẩn kiến thức, kỹ năng của CT, nay lại hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học thì có hợp lý không?

Ông Vũ Đình Chuẩn: Một trong các nguyên tắc của việc điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giảm được quán triệt là đảm bảo không phá vỡ cấu trúc của CT, SGK và không thay đổi CT, SGK hiện hành. Chúng ta không “cắt” nội dung, CT dạy học một cách cơ học mà tiến hành điều chỉnh nội dung dạy học, chỉ “cắt” những phần không hợp lý trên cơ cở vẫn đảm bảo giữ được mạch của CT, tính lô gích của kiến thức và tính thống nhất của các bộ môn.

Việc hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giảm bám sát với yêu cầu chuẩn kiến thức, kĩ năng quy định trong CT mỗi môn học, nên hoàn toàn hợp lý, không có gì mâu thuẫn với việc dạy học theo chuẩn kiến thức, kỹ năng của CT giáo dục phổ thông.

PV: Như vậy trong quá trình dạy học, GV phải làm như thế nào đối với phần nội dung giảm tải? GV và HS có cần mua SGK khác hay không?

Ông Vũ Đình Chuẩn: Trong tài liệu Hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học, đối với mỗi môn học đã được hướng dẫn rất cụ thể việc thực hiện điều chỉnh. GV chỉ cần nghiên cứu kĩ và thực hiện đúng các hướng dẫn này trong khi dạy học và hướng dẫn HS đánh dấu những bài, những phần không yêu cầu phải học, phải làm, những phần cần điều chỉnh trong SGK là có thể áp dụng dễ dàng. Như vậy, GV và HS không phải mua SGK khác để giảng dạy và học tập trong năm học này.

PV: Những nội dung cắt giảm thì có thi và kiểm tra không?

Ông Vũ Đình Chuẩn: Trong tài liệu Hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học đã ghi rất rõ: Đối với các bài, các phần không dạy thì không ra bài tập và không kiểm tra, thi và đánh giá kết quả học tập của HS vào những nội dung được hướng dẫn là ”không dạy” hoặc ”đọc thêm”. Vì vậy, các cấp quản lý, GV, HS và cha mẹ học sinh không phải băn khoăn về điều này.

PV: Theo ông, việc giảm tải sẽ có những tác động gì vào việc nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục ở trường phổ thông?

Ông Vũ Đình Chuẩn: Mục tiêu cao nhất của chúng ta khi thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giảm chính là để nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục.

Để nâng cao chất lượng giáo dục, chúng ta đang tiếp tục chú ý hơn nữa đến việc rèn luyện nhân cách cho HS: tăng cường giáo dục giá trị sống, giáo dục kỹ năng sống, giáo dục đạo đức, giáo dục thể chất, giáo dục để HS có khả năng vượt khó, tự lập và phát hiện ra vấn đề, phát huy khả năng sáng tạo giải quyết các vấn đề trong học tập và trong cuộc sống, có được hứng thú và phương pháp để học tập suốt đời... Việc điều chỉnh nội dung dạy học này sẽ mang lại hiệu quả tốt, nâng cao chất lượng giáo dục, khắc phục được sự khó khăn cho HS vì các em không phải học các kiến thức trùng lặp hay câu hỏi, bài tập yêu cầu quá cao; giảm thời gian học kiến thức hàn lâm, lý thuyết thuần tuý, tăng thời gian thực hành, học tại hiện trường, giúp cho HS có điều kiện được vận dụng lý thuyết vào thực tiễn, hình thành năng lực nhận thức, năng lực hành động và kỹ năng sống.

Đối với GV, việc giảm tải lần này sẽ giúp họ có đủ điều kiện để chủ động dạy học sát với từng nhóm đối tượng, có thêm thời gian cho việc dạy và học tốt hơn các yêu cầu kiến thức phổ thông cần thiết, có thêm điều kiện đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá hoặc tổ chức các hoạt động giáo dục toàn diện cho HS theo yêu cầu của CT giáo dục phổ thông.

PV: Xin cám ơn ông!

Theo Sông La (Baos GD&TĐ online)

[ Trở về]

Các tin mới hơn: